در کشاورزی از انواع فیلتر آبیاری استفاده می‌شود. انواع فیلتر آب کشاورزی شامل؛ فیلتر شنی، فیلتر توری، فیلتر دیسکی و فیلتر هیدروسیکلون می‌شود. ویژگی مشترک تمامی این فیلترها این است که ذرات جامد و معلق موجود در آب را تصفیه می‌کند. زیرا کیفیت آب در عملکرد سیستم های آبیاری تحت فشار بسیار تاثیرگذار است. بنابراین اگر قصد اجرای سیستم آبیاری را دارید، بهتر است درمورد انواع فیلتر و کاربرد آن بیشتر بدانید. شرکت آرکا صنعت آب به طور ویژه در مقاله پیش رو به معرفی، کاربرد، ساختار و نحوه شستشوی فیلتر دیسکی پرداخته است. در ادامه با ما همراه باشید.  

فیلتر دیسکی چیست؟

فیلتر دیسکی نوعی تصفیه کننده آب بوده و دارای مصارف کشاورزی و صنعتی است. در هر شرایطی که آب حاوی ذرات جامد معلق، شن و ماسه های ریز باشد، حتماً باید از فیلتر دیسکی استفاده کرد. زیرا فیلتر هیدروسیکلون به دلیل طراحی متفاوت، توانایی جداسازی این ذرات را از درون آب ندارد. بنابراین اگر می‌خواهید سیستم آبیاری قطره ای و یا هر نوع روش آبیاری تحت فشار را اجرا کنید، استفاده از فیلتر دیسکی ضروری است.

کاربرد فیلتر دیسکی

فرض کنید که می‌خواهید یک سیستم آبیاری تحت فشار (اعم از؛ قطره ای، بارانی و زیرزمینی) را اجرا کنید. در این سیستم معمولاً از تجهیزات مختلفی استفاده می‌شود. یکی از این تجهیزات که بسیار به کیفیت آب حساس است، قطره چکان در انتهای خط آبیاری و یا نوار تیپ است. اگر آب از کیفیت پایینی برخوردار باشد این تجهیزات کارایی خود را از دست می‌دهند. زیرا آلاینده ها و ذرات معلق موجود در آب، روزنه های خروجی آب را مسدود کرده و کل طرح آبیاری را با شکست مواجه می‌کند.

راه حل کشاورزی نوین استفاده از پکیج های فیلتراسیون، فیلتر توری، فیلتر شنی و فیلتر دیسکی است. فیلتر دیسکی آب، نوعی تجهیز است که به عنوان فیلتر ثانویه در پروسه تصفیه آب کشاورزی کاربرد دارد. این فیلتر از چندین دیسک روی هم تشکیل شده که دارای برجستگی هایی روی دیسک ها است. با قرارگیری دیسک ها روی یکدیگر، فضای کمی بین آنها بوجود می‌آید. آب در زمان عبور از دیسک ها، تحت فشار قرار می‌گیرد و ذرات ماسه و مواد آلی معلق، مابین برجستگی ها گیر می‌کند.

ساختار فیلتر دیسکی

طراحی فیلتر دیسکی به صورتی است که؛ از چند دیسک یا حلقه روی هم تشکیل شده است. همه این دیسک ها درون یک محفظه (بدنه فیلتر) قرار دارند. روی صفحات یا دیسک های تعبیه شده در بدنه، شیارهایی وجود دارد که ذرات ریز شن و ماسه، آلاینده های جامد و جلبک ها را از آب جدا می‌کند. یعنی این آلاینده ها درون برجستگی دیسک ها، گیر می‌کند. معمولاً فیلترهای دیسکی موجود در بازار، قابلیت جداسازی ذرات بین 5 تا 120 میکرون را دارد. اگر ذرات موجود در آب بزرگتر از اندازه شیار باشد لا به لای این شیارها گیر نمی‌کند و از فیلتر خارج نمی‌شود. اما اگر ذرات هم سایز با سایز شیارها باشد، لا به لای شیارها گیر می‌کند و تا زمان عملیات شستشو در این محل باقی می‌ماند. بنابراین اگر به دنبال جداسازی ذرات معلق آب هستید، فیلتر دیسکی گزینه مناسبی است. اما انتخاب سایز فیلتر دیسکی به عوامل مختلفی بستگی دارد. 

انواع فیلتر دیسکی بر اساس اندازه

• مینی فیلتر دیسکی

از این فیلتر بیشتر برای طرح های آبیاری کوچک مثل؛ تصفیه آب در گلخانه ها، مصارف خانگی و سیستم های آبیاری مخفی شونده استفاده می‌شود. ارتفاع مینی فیلتر حدود 30 سانتیمتر و سایز آن 3/4 و 1 اینچ است.

• فیلتر دیسکی معمولی

فیلترهای دیسکی معمولی مصارف کشاورزی و صنعتی دارند. ابعاد آنها 1و 1/2 ، 2، 3، 4 اینچ است. فیلتر دیسکی دارای یک بدنه است که مانند یک درپوش بزرگ روی دیسک ها قرار می‌گیرد. این درپوش تا 10 بار فشار کاری را تحمل می‌کند. برای سفت و محکم شدن این فیلتر در محل قرارگیری خود، از بست یا کمربند استفاده می‌شود. در زمان تعمیر، تعویض و یا شستشوی فیلتر، این بست به راحتی باز شده و درپوش برداشته می‌شود.

فیلترهای دیسکی از سایز 1 و 1/2 اینچ تا 4 اینچ دو قلو موجود است. تمیز کردن این فیلترها بدین صورت است که؛ درِ دیسک یا درِ کلاهک محفظه فیلتر برداشته شده و به صورت دستی شسته می‌شوند. نوعی فیلتر دیسکی نیز وجود داردکه روی کلکتور بسته می‌شود. کلکتورها می‌توانند بک واش دار باشند. این فیلترها نهایتاً 4 اینچ هستند.

فرض کنید یک کشاورز یا بهره بردار در طرح آبیاری قطره ای از لوله 5 اینچ استفاده کرده است. قاعدتاً برای این سایز لوله، فیلتر وجود ندارد. در این شرایط باید از کلکتور استفاده شود، یعنی چند فیلتر به یکدیگر وصل شود تا بتواند این میزان دبی آب را پوشش دهد.

به عنوان مثال زمانیکه از یک کلکتور 5 اینچ استفاده می‌شود، دو یا سه فیلتر روی آن سوار می‌کنند. در این شرایط می‌توان از حالت بک واش دار استفاده کرد. یعنی آب را به صورت برگشتی داخل این فیلترها وارد کرده و آن را تمیز کند. به طور کلی این فیلترها به صورت دستی یا بک واش قابل تمیز شدن هستند.  

دلایل برتری فیلتر دیسکی آبیاری

واقعیت این است که در برخی شرایط می‌توان به جای فیلتر دیسکی از فیلتر توری استفاده کرد. اما در آبیاری و کشاورزی، استفاده از فیلتر دیسکی ارجحیت دارد. دلایل برتری فیلتر دیسکی آبیاری نسبت به فیلتر توری عبارتند از؛

• قابلیت شستشوی راحت‌تر
• امکان تعمیر و نگهداری آسانتر
• مقاومت بیشتر در برابر زنگ زدگی و کودهای شیمیایی
• ظرفیت بالاتر فیلتر دیسکی آب کشاورزی نسبت به فیلتر توری
• راندمان بالاتر فیلتر دیسکی نسبت به فیلتر های توری
• اسـتحکام و دبی عبـوری بیشتر
• حفظ و نگهداری آسان
• عمر مفید بالا
• قیمت مناسب

نحوه شستشوی فیلتر دیسکی

کارِ فیلتر، تصفیه آب و جداسازی ذرات معلق جامد موجود در آب است. قاعدتاً این تجهیز پس از مدتی، دچار گرفتگی شده و نیاز به شستشو خواهد داشت. معمولاً اگر در بررسی های هفتگی و ماهانه، اختلاف فشار قبل و بعد از فیلترها بین 0/2 تا 0/3 بار باشد، فیلترها تمیز هستند و نیازی به شستشو ندارند. اما اگر این اختلاف بیشتر از 0/8 بار باشد، باید نسبت به شستشوی فیلترها اقدام کنید.

در حالت کلی دو روش جهت شستشوی فیلتر وجود دارد؛

• شستشوی دستی فیلتر دیسکی

در شستشوی دستی لازم است ابتدا؛ ورودی و خروجی را بسته و شیر تخلیه هوا را باز کنید. با این کار، آب اضافی از سیستم خارج می‌شود. سپس درپوش فیلترها را به آرامی باز کرده، دیسک ها را جدا کنید و به مدت 1 الی 3 ساعت آنها را در محلول مواد شوینده قرار بدهید. بهتر است در این مرحله با یک برس نرم، دیسک ها را بشویید. مواد شوینده شامل؛ اسید هیدروکلریک و پروکسید هیدروژن می‌شود.

• شستشوی اتوماتیک فیلتر دیسکی

در حالت بک واش اتوماتیک، شیر بک واش را باز کرده تا فیلتر به صورت عکس کار کند. با این اقدام، آب از قسمت مرکز فیلتر وارد دستگاه شده و تمامی ذرات معلق روی دیسک ها را جدا می‌کند.

در پایان نیز بهتر است موقع شستشو این موارد را در نظر داشته باشید؛

اگر بیش از یک فیلتر دیسکی در سیستم داشته باشید، هیچگاه سیستم متوقف نخواهد شد. زیرا در زمان خرابی یا بک واش، یکی از آنها در سیستم وجود دارد.

معمولاً زمانیکه اختلاف فشار بین ورودی و خروجی فیلتر بیش از یک بار شد، دستگاه نیاز به شستشو دارد.

اگر برای بالا آوردن آب چاه، از پمپ های شافت و غلاف استفاده می‌کنید، روغن های موجود در آب باعث گرفتگی دیسک ها می‌شود. در این شرایط باید در فواصل زمانی کوتاهتری، اقدام به شستشوی فیلتر دیسکی نمایید.

اگر منبع ذخیره آب در مزرعه شما، استخر روباز است، احتمال جلبک زدن آب بسیار زیاد است. بهتر است برای آب حاوی جلبک، قبل از فیلتر دیسکی از فیلتر شنی استفاده کنید. همچنین می‌توانید شستشوی فیلتر را با فاصله زمانی کمی انجام دهید. زیرا جلبک به سرعت باعث گرفتگی دیسک ها می‌شود.

جهت شستشوی دیسک ها از آب تمیز و حاوی مواد شوینده استفاده کنید. فاصله بین هر دور آبیاری، بهترین زمان برای شستشوی فیلترها است.

سایزهای موجود فیلتر دیسکی