3 عامل مهم در افزایش کیفیت و کمیت باردهی باغ سیب

برای داشتن یک باغ سیب شاداب، افزایش باردهی درخت سیب و سودآوری باید مجموعه ای از عوامل را رعایت کنید. عواملی مثل؛ تامین نور برای درختان، هرس به موقع و اصولی، تغذیه مناسب، نظم در آبیاری درخت سیب و مدیریت آفات. تک تک این اقدامات روی عملیات داشت و برداشت سیب درختی تاثیرگذار است. اگر میخواهید از چرایی و چگونگی این اقدامات مطلع شوید، تا پایان این مقاله با شرکت آرکا صنعت آب، همراه باشید.

سیب، میوه مناطق سردسیری

درخت سیب یکی از مهمترین درختان میوه در مناطق معتدل و سردسیری محسوب می‌شود. این میوه در کنار گلابی و به جزء میوه های دانه دار قرار می‌گیرد. در کشور ایران استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، فارس و تهران از لحاظ تولید سیب در صدر جدول قرار دارند. دلیل اصلی مرغوبیت این میوه در این استانها، آب و هوای سردسیری، خاک با زهکشی مناسب، دسترسی به آب کافی و ارتفاع از سطح دریا است. به علاوه تجربه چندین ساله باغداران در این مناطق باعث شده بالاترین بهره وری را داشته باشند.

مهمترین عوامل در افزایش کیفیت و کمیت سیب درختی

تمامی گیاهان بدون استثنا برای رشد و پرورش به سه عامل حیاتی نیاز دارند؛

• نور
• آب
• عناصر تغذیه ای خاک

درخت سیب نیز از این قاعده مستثنی نیست. اگر میخواهید باردهی درخت سیب را افزایش داده و همزمان کیفیت محصول تولیدی را نیز بالا ببرید، باید این عوامل را به صورت درست و اصولی تامین کنید. اما چطور این کار را انجام دهید؟

تامین نور کافی برای درخت سیب

نور کافی یعنی به میزانی که درخت رشد رویشی و زایشی مناسب و متعادلی داشته باشد. تعادل بین رشد رویشی و زایشی، منجر به ایجاد درختانی متعادل، تولید کافی سالانه میوه، افزایش کیفیت محصول نهایی و به حداقل رسانیدن عملیات هرس سالیانه می شود. اقداماتی که جهت تامین نور برای درخت سیب می‌توانید انجام دهید، عبارتند از؛ هرس به موقع و اصولی درخت سیب، رعایت فاصله کشت روی ردیف ها و بین ردیف ها.

• هرس به موقع و اصولی درخت سیب

اگر میخواهید درخت از همان ابتدا نور کافی را دریافت کند، باید به صورت اصولی عملیات هرس را انجام دهید. هرس باید به گونه ای باشد که درخت به صورت افقی رشد کرده و شاخه های جانبی به سمت بالا تمایل پیدا نکنند. به علاوه هرس فرم دهی باعث می‌شود تاج و شاخه های جانبی به صورت چتری رشد کنند و ورود نور به تمام تاج و بخش میانی درخت را ممکن می‌سازد.

با این اقدام، عملیات برداشت محصول نیز به سهولت انجام می‌شود. چون میوه ها در دسترس بوده و نیروی کارگری کمتری برای برداشت نیاز است. هرس را به شکلی انجام دهید که؛ شکل مخروطی هر درخت با عرض پایه 1/5 تا 2 متر در قاعده و ارتفاع تقریبی 3 متر حفظ شود.

• رعایت فاصله کشت روی ردیف ها و بین ردیف ها

یکی از مهمترین عواملی که روی تامین نور کافی و بارآوری درخت سیب تاثیر می‌گذارد، فاصله درختان روی ردیف ها و بین ردیف ها است. این مسئله هم در ناحیه ریشه و هم در ناحیه شاخه ها تاثیر دارد. ریشه ی سیب برحسب گونه ها و ارقام از رشد و فرم متفاوتی برخوردار است. ریشه ی اکثر درختان بذری سیب معمولی در عمق 15 سانتیمتری تا 1 الی 2 متری خاک قرار دارد. با این وجود در خاک های قابل نفوذ و عمیق با زهکش و رطوبت مناسب تا اعماق 2 تا 4 متری نیز نفوذ می کند.

ساده ترین راه تشخیص محدوده ریشه، سطح سایه انداز درخت یا کمی بیشتر از آن است. ریشه درخت سیب جهت توسعه به هوا و اکسیژن فراوان نیاز دارد. به همین دلیل باید فواصل کشت رعایت شود. به علاوه در این مورد، نوع خاک نیز اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل ریشه در خاک‌های سنگین و رسی به علت کمبود اکسیژن نمی‌تواند در عمق نفوذ کند و ریشه ها در این خاک ها سطحی هستند.

یک اقدام تضمینی که باعث می‌شود هم شاخه ها فضای کافی برای رشد داشته باشند و هم ریشه ها بتوانند در خاک، توسعه پیدا کنند، رعایت فواصل کشت روی ردیف ها و بین ردیف ها است. فواصل مناسب برای انواع درختان میوه دانه دار اعم از؛ سیب، گلابی و به بر اساس اقلیم آب و هوایی منطقه، مدت و شدت تابش نور خورشید، طول فصل رشد، رقم درخت و وضعیت خاک تعیین می‌شود.

بهترین فاصله کشت در ارقام پیوندی روی پایه های بذری، 6*7 متر یا 7*7 متر است. به علاوه در ارقام پیوندی روی پایه های رویشی بر حسب نوع پایه باید فاصله بین 3 الی 5 متر رعایت شود. همچنین در نظر گرفتن فاصله 3 متر بین ردیف ها الزامی است. اگر در باغ فضای کافی دارید، توصیه می‌شود آرایش کشت مستطیلی را برای درخت سیب در نظر بگیرید.

تامین آب کافی برای درخت سیب

آبیاری درخت سیب باید به گونه ای تنظیم شود که در فصول سال و مراحل مختلف رشد، نیاز آبی درخت تامین شود. حداکثر مقدار مصرف روزانه آب توسط درخت تابع شرایط آب و هوایی، گسترش شاخه و برگ، تراکم درختان، سن درختان و… است. دوره‌ی رشد درخت سیب بسته به رقم و اقلیم منطقه بین ۱۷۰ تا ۲۱۰ روز است. درختان سیب در سه مرحله نیاز اساسی به آبیاری دارند؛

1. قبل از شکوفه کردن درختان
2. 20 روز بعد از مرحله گلدهی (تشکیل میوه)
3. بعد از ریزش طبیعی میوه در خرداد ماه (اواخر بهار)

اقداماتی که جهت تامین آب برای درخت سیب می‌توانید انجام دهید، عبارتند از؛ انتخاب بهترین روش آبیاری درخت سیب و مالچ پاشی. در تمامی مراحل رشد بویژه سه مرحله بالا، درخت سیب به شدت نسبت به کم آبی حساس بوده و هرگز نباید به آن تنش آبی وارد شود. آبیاری باغ سیب به روش های گوناگونی اعم از؛ آبیاری کرتی، آبیاری نشتی، آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای انجام می‌شود.

• بهترین روش آبیاری درخت سیب

• در روش آبیاری کرتی باغ سیب؛ زمین را کرت بندی کرده و هر قطعه را تا مرحله اشباع آبیاری می‌کنند. این روش در دسته آبیاری سطحی و سنتی قرار می‌گیرد و در هر دور آبیاری حجم زیادی آب وارد هر کرتی می‌شود. در نظر داشته باشید که ریشه درخت سیب جهت رشد و توسعه در خاک، به اکسیژن زیادی نیاز دارد. زمانی که آبیاری به صورت غرقابی انجام می‌شود، خاک پر از آب شده و همین امر موجب پوسیدگی ریشه می‌شود. بنابراین برخلاف تصور بسیاری از باغداران، آبیاری زیاد به هیچ عنوان باعث باردهی بیشتر و افزایش کیفیت محصول نخواهد شد. بلکه بهترین حالت برای درخت این است که خاک رطوبت کافی داشته باشد و نمناک باشد. در حالی که با آبیاری غرقابی، خاک در محل ریشه به گِل تبدیل شده و زمینه برای پوسیدگی ریشه فراهم می‌شود. نوع دیگری از کرت بندی نیز وجود دارد که در آن یک تشتک دور درخت ایجاد کرده و آب را وارد تشتک می‌کنند. مزیت ایجاد تشتک این است که در فواصل بین درختان، رشد علف های هرز به حداقل رسیده و میزان مصرف آب نیز کاهش می‌یابد.

• در روش آبیاری نشتی، جویچه ای یا فارویی، در کنار ردیف درختان، یک جوی حفر کرده و آب را در آن جاری می‌کنند. این روش نیز در دسته آبیاری غرقابی قرار دارد و مانند روش کرتی مشکل پوسیدگی ریشه را ایجاد می‌کند. به علاوه در آبیاری نشتی، در مسیر انتقال آب از مخزن تا پای درخت آب زیادی اتلاف می‌شود. همچنین درصد تبخیر آب نیز بالاست. اگرچه این روش بهره وری پایینی دارد اما اگر قصد دارید از این روش آبیاری استفاده کنید، حتماً بافت خاک را در نظر بگیرید. معمولاً در خاک های سبک، طول جوی ها را کوتاه تر و زمان آبیاری را کمتر در نظر می‌گیرند. برعکس در خاک با بافت سنگین، طول جویچه ها و فواصل آبیاری بیشتر در نظر گرفته می‌شود. برخی از باغداران نیز برای انتقال آب در مسیر جوی از لوله پلی اتیلن آبرسانی استفاده می‌کنند. این اقدام، میزان اتلاف آب را در مسیر کاهش می‌دهد.
• آبیاری بارانی در دسته روش های آبیاری تحت فشار قرار می‌گیرد. سیستم آبیاری بارانی به شکل های مختلف و با تجهیزات متفاوتی طراحی و اجرا می‌شود. در این روش آب توسط لوله های آبرسانی تا کنار درخت منتقل شده و سپس توسط آبپاش، آبفشان و یا بابلر، در محل سایه انداز درخت توزیع می‌شود. معمولاً از آبیاری بارانی برای باغات میوه که در شیب قرار دارند، استفاده می‌شود. بزرگترین مزیت آبیاری بارانی با آبپاش این است که باغ را در فصل زمستان از خطر سرمازدگی حفظ می‌کند. چون پاشش قطرات آب، دما و رطوبت باغ را در سطح مطلوبی نگه می‌دارد. اما بزرگترین عیب این روش؛ خطر پوسیدگی طوقه و افزایش بیماری های قارچی است. زیرا در اثر تماس آب با طوقه درخت، احتمال بیماری بیشتر می‌شود.

• آبیاری قطره ای نیز جدیدترین روش آبیاری است که برای باغات میوه به صورت گسترده کاربرد دارد. با آبیاری قطره ای باغ به صورت مستمر و منظم آبیاری شده و نیاز آبی درخت تامین می‌شود. از آنجا که برنامه ریزی آبیاری در کیفیت محصول درخت سیب تاثیرگذار است، توصیه متخصصان استفاده از این روش برای آبیاری باغات سیب است. مقایسه بین میزان آب مصرفی در آبیاری سطحی و آبیاری قطره ای، اهمیت موضوع را روشن می‌کند. مقدار آب مورد نیاز جهت آبیاری باغ سیب با سیستم آبیاری سطحی بین 12 – 10 هزار مترمکعب در هكتار در سال است. در حالی که این میزان با آبیاری قطره ای به 5 الی 6 هزار مترمکعب می‌رسد.
• این یعنی میزان آب مصرفی در آبیاری قطره ای به بیش از نصف کاهش می‌یابد. قطعاً این مسئله باعث کاهش هزینه های باغداری خواهد شد. مزایای روش آبیاری قطره ای فقط به کاهش مصرف، کاهش هزینه ها و توزیع یکنواخت آب ختم نمی‌شود. آبیاری قطره ای به دلیل نظم آبیاری متناسب با نیاز، سن و مرحله رشدی درخت، بر صفات رویشی، میزان تولید محصول، صفات کیفی میوه، عمر انبارداری، بازارپسندی و درصد قند میوه سیب نیز تاثیر دارد. برخی از محققان معتقدند که تأمین مقدار مطلوب آب، احتمال آلوده شدن سیب به بیماری های انبارداری را کاهش می‌دهد.

• مالچ پاشی

• روش دیگری که برای کاهش مقدار آب مصرفی و کاهش تبخیر از سطح خاک برای باغات سیب کاربرد دارد، مالچ پاشی است. به هر نوع ماده ای که به عنوان پوشش روی سطح خاک گسترده یا گذاشته می‌شود، مالچ می‌گویند. حتی برگ هایی که روی زمین می‌ریزند و لایه ای از مواد آلی را ایجاد می‌کنند، نوعی مالچ محسوب می‌شود. بسیاری از باغداران باتجربه از همان مواد طبیعی موجود در باغ، به عنوان مالچ استفاده می‌کنند. این مواد طبیعی شامل؛ علف خشک، کاه، کلش، پوست درخت، چوب خرد شده، برگ، خاک اره و کمپوست است. استفاده از این مواد آلی در پای درختان، علاوه بر بهبود ساختمان خاک و کنترل علف های هرز، باعث حفظ رطوبت خاک شده و میزان آب مصرفی را تا 50 درصد کاهش می‌دهد.

اقدامات لازم برای تغذیه مناسب درخت سیب

برای اینکه درخت سیب به رشد کافی رسیده و باردهی مطلوبی داشته باشد، حتماً باید عناصر تغذیه ای در طی سال تامین شود. این اقدامات نه فقط در فصول باردهی بلکه پس از برداشت محصول نیز باید انجام شود. حاصلخیری خاک در فرآیند رشد درخت سیب، بسیار اهمیت دارد. بهترین خاک برای باغات سیب خاک‌های شنی رسی یا رسی شنی است. زیرا این خاک برخلاف خاک بسیار سنگین یا زیاد سبک، زمینه رشد و توسعه ریشه را فراهم می‌کند.

از سوی دیگر باید اصلاح فیزیکی انجام شود. چون اگر فیزیک خاک از لحاظ ساختمان، بافت و تهویه مناسب نباشد، امکان افزایش حاصلخیزی از طریق کوددهی و بهبود شیمی خاک وجود ندارد. به همین دلیل خاک ورزی و اصطلاحاً زیر و رو کردن خاک یک امر ضروری است و اگر انجام شود، کوددهی و تغذیه گیاه، جواب خواهد داد. به همین دلیل وقتی باغداران می‌پرسند؛ آیا بیل زدن پای درخت سیب تاثیر دارد؟ پاسخ ما بله است. زیرا با زیر و رو کردن خاک اکسیژن برای ریشه درخت تامین می‌شود. درخت سیب نیز از جمله درختانی است که برای باردهی مطلوب به اکسیژن فراوان نیاز دارد.

از سوی دیگر افزودن مواد آلی به خاک باعث تشکیل هوموس و ایجاد چسبندگی ذرات شده و در نهایت به حفظ رطوبت خاک و بالا بردن جذب آب و املاح معدنی می‌انجامد. برخی از باغداران باتجربه در فصول گرم سال و یا در زمان هایی که وزش باد شدید و یا گرد و غبار در سطح باغ سیب افزایش می‌یابد، اقدام به شستشوی درختان می‌کنند. یعنی با آب پرفشار فقط درختان را شستشو می‌دهند. این اقدام علاوه بر کاهش دمای برگها، باعث کاهش آفات شده و راندمان فتوسنتز را نیز بالا می‌برد. زیرا اگر خاک هوموس کافی نداشته باشد، با وزش باد و یا خاک ورزی در سطح باغ، گرد و غبار ایجاد می‌شود و به افزایش آفاتی مثل کنه می انجامد.

درخت سیب مثل سایر درختان میوه به کلیه عناصر معدنی خاک به صورت محلول در آب و قابل جذب نیاز دارد. پرمصرف ترین عناصر شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد می‌شود. در این بین نیتروژن، عنصر بسیار مهم برای درخت سیب به شمار می‌رود. زیرا ریشه درختان سیب قدرت جذب نیتروژن بیشتری نسبت به سایر درختان دارد. اما اضافه کردن این عنصر به خاک چه به صورت کودهای نیتروژنی و چه به صورت کود دامی باید در زمان درست، متناسب با کیفیت خاک و وضعیت رشد درختان انجام شود. به طور میانگین هر هکتار باغ سیب (در سنین باردهی) به حدود 100 کیلوگرم نیتروژن خالص نیاز دارد. این مقدار باید در فواصل مشخص و بر اساس نظر کارشناس استفاده شود.

آنچه باید به خاطر بسپارید

اگر شما یک باغدار هستید و دغدغه رشد و افزایش محصول را دارید باید اقدامات لازم برای تامین نور، آب و تغذیه گیاه را در طول سال به یاد داشته باشید و تا جایی که می‌توانید اجرا کنید. برای تامین نور کافی، درخت سیب را هرس فرم دهی کنید و از بالا رفتن درخت به صورت عمودی جلوگیری نمایید. به علاوه در زمان کشت نهال سیب، فواصل کاشت روی ردیف ها و بین ردیف ها را رعایت کنید. برای تامین آب، سعی کنید بهترین روش آبیاری را انتخاب نمایید. همچنین مالچ پاشی نیز به حفظ رطوبت خاک و کاهش مصرف آب منجر می‌شود. برای تغدیه مناسب درخت سیب نیز باید اصلاحات فیزیکی و شیمیایی خاک را انجام دهید.

اگر در جریان اجرای این اقدامات نیاز به خرید تجهیزات آبیاری داشتید، شرکت آرکا صنعت آب، فعال در زمینه تولید و فروش تجهیزات آبیاری و آبرسانی آماده خدمت رسانی به مشتریان عزیز است. به علاوه اگر به آموزش باغداری، اجرای سیستم آبیاری قطره ای در باغات میوه و لوله کشی باغ نیاز دارید، می‌توانید از بسته آموزشی گروه صبا استفاده نمایید.