یونجه بـه عنوان يك گياه علوفه ای و کشت برای رعایت تنـاوب زراعــی شــناخته میشود. این گیاه به دلیل کیفیت بالای علوفه تولیدی، قابلیت نگهداری به صورت سیلاژ شده، مصرف توسط دام و طیور و سازگاری با اقلیم های آب و هوایی مختلف، به یک گزینه مناسب برای بسیاری از کشاورزان و بهره برداران زمین های زراعی تبدیل شده است. شرکت آرکا صنعت آب در مقاله پیش رو، به دلایل اصلی محبوبیت این محصول در سالهای اخیر، بهترین روش آبیاری یونجه برای رسیدن به عملکرد مطلوب و نیاز آبی این گیاه مقاوم به خشکی، پرداخته است.
بهترین روش آبیاری یونجه
گیاه یونجه در دسته گیاهان علوفه ای مقاوم به تنش خشکی قرار دارد. یعنی در برخی مناطق بدون آبیاری نیز کشت میشود. اما کشت یونجه در ایران به آبیاری نیاز دارد. زیرا ایران در دسته مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد و برای رسیدن به سطح عملکرد متوسط و خوب باید حتماً آبیاری انجام شود. از بین روش های در دسترس یعنی؛ آبیاری سطحی (غرقابی)، آبیاری بارانی و آبیاری قطره ای، بالاترین بازدهی مربوط به آبیاری بارانی بوده است. زیرا نیاز آبی گیاه یونجه به گونه ای است که نیاز دارد به آبیاری سبک اما مداوم و مرتب. بنابراین برای دستیابی به عملکرد بالای علوفه و افزایش کارایی مصرف آب یونجه در شرایط نیمه خشک، آبیاری بایستی سبک و با فواصل کم با استفاده از سیستم آبیاری بارانی صورت گیرد.
در نظر داشته باشید که آبیاری بارانی برای مزارع یونجه با دو روش انجام میشود؛
- آبیاری با آبپاش (آبیاری بارانی کلاسیک)
- آبیاری با لوله مهپاش (لوله سوراخ دار بارانی)
اگر قصد استفاده از آبیاری بارانی با آبپاش را دارید، حتی اگر قطر نازل ها بزرگ باشد برای گیاه یونجه مشکلی به وجود نمیآید. اما برای گیاهان حساس به خوابیدگی مانند گندم، باید قطر نازل ها کوچک بوده و قطرات آب ایجاد شده، ریز باشد. اگرچه به طور کلی، آبیاری بارانی برای گندم توصیه نمیشود. برتری لوله مهپاش نسبت به آبیاری بارانی با آبپاش، سهولت در اجرا و هزینه کمتر است. در واقع بسیاری از کشاورزان و باغداران به دنبال کاهش هزینههای آبیاری هستند. به علاوه تجهیزاتی را ترجیح میدهند که کاربری ساده ای داشته و به راحتی بتوان آنها را اجرا و پیاده سازی کرد. بنابراین بر اساس تجربه برای کاهش حجم آب آبیاری و بهبود بهره وری آب در تولید یونجه، استفاده از آبیاری بارانی با لوله مهپاش، نتیجه مطلوبی خواهد داشت.
دلایل افزایش سطح زیر کشت یونجه
در سالهای اخیر شاهد افزایش سطح زیر کشت گیاه یونجه در ایران بوده ایم. طبق آمارهای وزارت جهاد کشاورزی در سال 1399، بیش از 560 هزار هکتار زمین زیر کشت یونجه بوده و متوسط عملکرد حدود 10 تن در هکتار (به صورت علوفه خشک) برآورد شده است. این در حالی است که متوسط عملکرد یونجه در دهه 1380، حدود 6 تن در هکتار بوده است. دلایل زیادی برای این نرخ رو به رشد میتوان ذکر کرد؛
- مصارف متعدد این گیاه علوفه ای. یونجه را هم به صورت تر و هم به صورت خشک میتوان برای تغذیه واحدهای دامپروری و حیوانات اهلی استفاده کرد. در واقع این گیاه، قابلیت تولید علوفه بالایی دارد. همچنین یونجه به علت داشتن درصـد بـالای پـروتئين، مـواد معــدنی، خــوش خــوراكی بــرای دام و قابلیت هضم بالا، برتــری خاصـی نســبت بـه سـاير گياهـان علوفـهای دارد.
- قابلیت نگهداری بالا. گیاه یونجه به شکلهای مختلفی مانند؛ محصول تازه، خشک و سیلاژ شده، مصرف میشود. در این بین، سیلوی یونجه را میتوان مدت زمان زیادی نگهداری کرد. به طور کلی گیاهان علوفه ای که قابلیت سیلاژ شدن دارند را میتوان بدون افت کیفیت و به مدت طولانی نگهداری کرد. از این خوراک برای تغذیه دام و طیور استفاده میشود.
- استفاده از روشهای نوین آبیاری. در سالهای اخیر استفاده از آبیاری تحت فشار بسیار رواج پیدا کرده است. این روشها به بهره برداران زمینهای کشاورزی امکان میدهد که آبیاری منظم و کافی را انجام دهند. به علاوه با این روشها میزان عملکرد محصول و بازدهی آن افزایش مییابد. قطعاً در ابتدای احداث سیستم آبیاری، نیاز به صرف هزینه است اما در ادامه از بسیاری از هزینه های بیهوده جلوگیری میشود. برخی از رایج ترین روشها برای آبیاری یونجه شامل؛ آبیاری با نوار تیپ و آبیاری با لوله بارانی است. هر دو روش ذکر شده، با حداقل هزینه قابل اجرا است.
- استفاده از یونجه به عنوان تثبیت کننده ازت. کاشت یونجه در مزارع و باغات میتواند کمبود ازت و نیتروژن موجود در خاک را جبران کند. تثبيت بيولوژيكی نيتروژن از طريق همزيستی گياه يونجه با باكتریهای تثبيت كننده ازت، میتواند به افزايش عملكرد، كاهش هزينههای توليد، بهبود حاصلخيزی خاك و ممانعت از آلودگی آبهای زيرزمينی منجر شود.
- استفاده به عنوان نگهدارنده رطوبت خاک. در بسیاری از باغات میوه، یونجه بین ردیفهای درختان کشت میشود. این اقدام موجب حفظ رطوبت و نم خاک در بین ردیف درختان شده و از خشک شدن بیش از حد و سله بستن خاک جلوگیری میشود.البته نباید یونجه در زیر تاج درختان و یا در محل سایه انداز درخت کشت شود. این نکته درمورد باغات تازه احداث شده با نهال 2 یا 3 ساله مهمتر است.
- استفاده به عنوان کنترل کننده علفهای هرز. در باغات میوه معمولاً بین ردیفهای درختان بین 3 تا 8 متر فاصله وجود دارد. برخی از باغداران بویژه در باغات با درختان بیش از 10 سال سن، بین ردیف درختان یونجه یا شبدر کشت میکنند. این گیاهان به دلیل ریشه مقاومی که دارند، جلوی رشد و گسترش علف های هرز را در سطح باغ میگیرند.
نیاز آبی گیاه یونجه
یونجه به دلیل سیستم ریشه ای عمیق، از گیاهان متحمل به خشکی است و قابلیت خواب در شرایط خشکسالی را دارد. بنابراین یکی از معدود گیاهانی است که میتواند دوباره احیا شود. اما واقعیت این است که آبیاری منظم به طرز محسوسی، کیفیت علوفه تولید شده را تحت تاثیر قرار میدهد.
آب مصرفی برای گیاه یونجه یک تابع خطی است. یعنی میزان محصول تولید شده در هکتار به نظم و مدیریت صحیح آبیاری نیاز دارد. جدیدترین پژوهش ها نشان میدهد اگر دور آبیاری از 7 به 14 روز برسد (یعنی فواصل بین هر دور آبیاری بیشتر شود) علوفه تولیدی 25 درصد کاهش خواهد یافت. این مسئله در کاهش طول ساقه، ریشه و مساحت برگ یونجه خود را نشان میدهد. بنابراین برای افزایش تولید علوفه، آبیاری یونجه باید منظم و بدون اعمال تنش انجام شود. در نظر داشته باشید که نیاز آبی محصول یونجه به شدت تبخیر، بافت خاک و میزان بارندگی فصلی بستگی دارد. مطلوب ترین دور آبیاری در شرایط خشک و نیمه خشک، هر 2 الی 5 روز یکبار است.
آیا کشت یونجه صرفه اقتصادی دارد؟
در این مقاله سعی کردیم به نکات اصلی و کلیدی در کشت و آبیاری یونجه بپردازیم. اگر شما قصد دارید این گیاه را در مزرعه یا باغ خود کشت کنید باید نکات زیر را در نظر داشته باشید؛
- برای رسیدن به عملکرد مطلوب و علوفه با کیفیت، آبیاری منظم و سبک گیاه یونجه ضروری است.
- برای کاهش هزینه های آبیاری، استفاده از روش های آبیاری تحت فشار بسیار کمک کننده خواهد بود.
- جدیدترین روش های آبیاری اعم از آبیاری قطره ای با نوار تیپ و آبیاری بارانی با لوله بارانی است.
- اگر یک محصول با کیفیت (اصطلاحاً یونجه مغزدار) برداشت کنید، میتوانید گیاه یونجه را به صورت خشک و تر به فروش برسانید.
بنابراین اگر سوال شما این است که کشت یونجه به صرفه است یا نه؟ پاسخ ما این است که در صورت آبیاری منظم و برداشت یک محصول با کیفیت، قطعاً خریداران زیادی برای این گیاه علوفه ای وجود دارد. بزرگترین مصرف کنندگان یونجه، واحدهای دامپروری و مرغداری ها هستند.
در کمتر از 5 دقیقه نکات مهم این مقاله را در وویس زیر بشنوید.
2 پاسخ
سلام تخم یونجه معرفی کنید که به اب کم و طول ساقه ها بلند و زمان کاشت ان چه وقت است نوع کود ان چیست تخم اصلاح شده که حدود ده سال دوام داشته باشد قیمت مناسب هم باش مورد نظر است مساعدت کنید
سلام و عرض ادب جناب سلیمانی
شرکت آرکا صنعت آب در زمینه تولید و فروش تجهیزات آبیاری فعالیت دارد. بنابراین درمورد انتخاب بذر مناسب و کود، قادر به پاسخگویی سوالات شما نیستیم. موفق باشید.